top of page

"Bu süreçte önemli olan ebeveynin çocuğuna karşı olan yaklaşımdır"

Psikolog Nisa Şura Varlı; “Ebeveynin sağlayacağı etkenler ile çocuğun sosyal medyaya olan yaklaşımı yönlendirilebilir”



Gelişen teknolojiyle birlikte dijital medya, günümüzde çocuklarında yaşamlarının bir parçası haline geldi. Haliyle ebeveynler, bu platformların kullanımı ve kullanım sıklığı hakkında çocukları adında endişeleniyor. Ebeveynlere düşen görev ve sorumluluklar, bu noktada dikkat edilmesi gereken hususlar ve çocuklara karşı nasıl bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği hakkında bilgi veren Psikolog Nisa Şura Varlı, ebeveynler tarafından sıkça sorulan soruları yanıtladı. Çocukların ebeveynleriyle olan iletişimlerinin bu yönde etkili bir faktör olduğunu vurgulayan Psikolog Nisa Şura Varlı, etkili iletişimin güçlendirilebilmesi için yapılabileceklerden bahsetti. Psikolog Nisa Şura Varlı; “Bu süreçte önemli olan ebeveynin çocuğa karşı olan yaklaşımdır. Nazik ve yumuşak bir dilin kullanılması, durumun izah edilmesi, ekran karşısında kalacağı sürenin ona belirtilerek belirlenmesi çocuk üzerinde önemli etkiler oluşturur.” şeklinde konuştu.


“Çocuklar için en büyük rol model ebeveynleridir”


Dijital medya ve ekran kullanımları hakkında çocuk için doğru sınırın nasıl koyulabileceğini anlatan Psikolog Nisa Şura Varlı; “Dijital medya kullanımı pek çok kolaylığı sağlamakla birlikte psikolojik, fizyolojik ve kişiler arası ilişkiler gibi durumları da olumsuz olarak etkilemektedir. Yapılan araştırmalar doğrultusunda bireylerin ilk akıllı cep telefonuna çok erken yaşta kullanmalarının telefon bağımlılığını etkilediğini bizlere günlük hayatta fazlasıyla gösterdiğini dile getirebiliriz. Peki, bu konuda çocuklarımıza nasıl sınır koyabiliriz? Çocuklarımızın akıllı telefonlar ile geçirdikleri süreyi dikkate alarak bir sınır belirleyebiliriz. Bu sınırı belirlerken her iki ebeveyninde ortak karar alması durumu kolaylaştıracaktır. Çocuklar için en büyük rol model ebeveynleridir. Bu noktada ebeveynlerin davranışları, çocuklar üzerindeki etkili önergeyi oluşturacaktır. Örneğin sosyal medyada çok fazla zaman geçiren ebeveynlerin, çocuklarına sosyal medya kullanımı için ‘hayır’ demeleri aralarındaki etkili iletişimi zedeler. Bu yaklaşım yerine hane içerisinde birlikte vakit geçirebilecekleri ortak kullanım alanlarının arttırılması daha etkilidir. Aralarındaki iletişimin gelişimini sağlayarak çocuğa sosyal medya dışında bir opsiyon sunar.” şeklinde konuştu.


“Ebeveynin sağlayacağı etkenler ile çocuğun sosyal medyaya olan yaklaşımı yönlendirilebilir”


Çocukların dijital medya kullanımı sırasında anne-babalara düşen sorumluluklara dikkat çeken Psikolog Nisa Şura Varlı; “Günümüzde çocuklar için en çok endişe edilen konulardan bir tanesi dijital medya üzerindeki kontrolün kaybedilmesi yönündedir. Fakat dijital medyanın çocuk ile tanıştırılması ve bu sürecin doğru yönetilmesi ebeveynin sorumlulukları dahilinde gelişen bir durumdur. Bu yüzden ebeveynin sağlayacağı etkenler ile çocuğun sosyal medyaya olan yaklaşımı elbette ki yönlendirilebilir. Peki, bahsi geçen sorumluluklar nelerdir? Bunlardan ilki ve en önemlisi çocuğun sosyal medya kullanımında geçirdiği zaman diliminin iyi bir şekilde yönetilmesi, gözetiminde istikrarlı olunmasıdır. Çocuklarda zaman kavramı 4 yaşından sonra oluşmaya başlar. 0-4 yaş arasındaki çocuklar gece ile gündüz ayrımına kadar birçok zaman kavramını anlamlandıramaz, geçen süreyi fark edemezler. İşte, bu durumda ebeveyn ve çocuk arasındaki doğru iletişim etki gösterir. Ancak doğru iletişimin sağlanması ile durum verimli bir hale getirilebilir. Bu süreçte önemli olan ebeveynin çocuğuna karşı olan yaklaşımdır. Nazik ve yumuşak bir dilin kullanılması, durumun izah edilmesi, ekran karşısında kalacağı sürenin ona belirtilerek belirlenmesi çocuk üzerinde önemli etkiler oluşturur. Çocuğun ekran karşısında geçirdiği süre, bir alarm veya ebeveynin kendisinin bildirmesi ile sağlanabilir, ekran süresi bu şekilde uyarıcı bir faktör haline getirilebilir. Ayrıca ekran başında geçirilecek olan sürenin çocuk ile birlikte belirlenmesi çocuğun bu noktada şartlanmasına yardımcı olacak, ekran başında geçirdiği sürenin verimsiz olduğuna dair bir algı oluşturacaktır.” dedi.


“Çocuğun telefon karşısında neler yaptığı, hangi uygulamaları kullandığı ebeveyn için önemli bir yol göstericidir”


Dijital mecralarda çocuk istismarı hakkında bilgi veren Psikolog Nisa Şura Varlı, ebeveynler için tavsiyelerde bulundu. Psikolog Nisa Şura Varlı; “Çocuk istismarı denilince akla spesifik olarak cinsel istismar gelse de istismar, oldukça geniş bir kavramdır. Çeşitli yollar ile meydana gelebilir. Zorbalık, hakaret, tehdit ve nefret söylemleri, dolandırıcılık gibi birçok davranış, istismar kapsamında olabilmekte ve dijital medya üzerinden oldukça rahat bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Öyle ki çocukların sanal ortamlarda maruz kaldığı bu istismar çeşitleri, zannedilenden çok daha fazla meydana gelmektedir. Özellikle yaşadığımız bu son dönemlerde bu tür vakaların adli boyutlarına da şahitlik ediyoruz. Bu yüzden özellikle de çocukların, internet ve sosyal medya kullanımları her geçen gün artış gösterirken ebeveynlerin dikkatli olması, bazı konularda daha hassas yaklaşım göstermeleri gerekmektedir. Çocuğun telefon karşısında neler yaptığı, neleri incelediği ve hangi uygulamaları kullandığı ebeveyn için önemli bir yol göstericidir. Çocuk ile ortak konular üzerine konuşmaların gerçekleşmesini, paylaşım alanlarının çoğalmasını sağlar. Çocuklara yalnızca sınır ve kural koyularak iletişimlerine ket vurulması, çocuğun ebeveyne olan güven duygusunu zedeler. Anlaşılamayacağını düşünerek etkili iletişimlerini kısıtlar. Bu süreç içerisinde en önemlisi bu sınırların nasıl ve neden konulduğuna dair çocuklara bilgi verilmesidir. Açıklama sırasında sade ve anlaşılır bir dil kullanılması, çocuğun fikirlerinin dinlenmesi, güven duygusunun oluşabilmesi ve çocukların kendini ifade edebilmesi açısından önemlidir. Unutmayalım ki çocukların asıl ihtiyaç duydukları şefkat, ilgi, dinlenilmek ve anlaşılmaktır. Bu 4 kavrama sadık kalınması ebeveyn ile çocuk arasındaki güven duygusunu geliştirecek, iletişimlerini güçlendirecektir.” şeklinde konuştu.


“Çocukların 13 yaşına kadar ekran karşısında geçirdikleri süre ve izleyecekleri içerikler aile kontrolünde olmalıdır”


Çocukların ekran kullanım süresi hakkında değerlendirmelerde bulunan Psikolog Nisa Şura Varlı; “Ebeveynler tarafından sıkça duyduğumuz sorulardan biri de okul çağı ya da öncesinde çocukların uygulamalarda, web sitelerinde veya daha fazlasında ne kadar vakit geçirebileceği yönünde oluyor. Çocukların ekran başında geçirdiği süre için ‘ekran süresi’ kavramı kullanıyoruz. Araştırmalar ve yapılan çalışmalar doğrultusunda ekran süresi için çocukların yaş aralıklarına göre bazı çizelgeler oluşturulmuş. Bu araştırmalara istinaden bilgileri aktarıyor olacağım. Öncelikle, çocukların 13 yaşına kadar ekran karşısında geçirdikleri süre ve izleyecekleri içerikler aile kontrolünde olmalıdır. 0-2 yaş aralığındaki çocuklar tablet, televizyon, telefon ve elektronik aletlerden tamamen uzak tutulmalı, 3 yaşındaki bir çocuğun ekran karşında durması gereken maksimim süre en fazla 20 dakika olmalıdır. 4 yaşında bu süre 30 dakikaya çıkarılabilir. 5 yaşında bir çocuk için ise ekran karşısında geçirilen süre parçalar halinde kullanılması şartıyla ancak 1 saat olabilir. 6-8 yaş arasında geçirilen süre aralıklı olması şartıyla maksimum 2 saate çıkarılabilir. 8-10 yaş arasındaki çocukların ekran süreleri günde yine aralıklar ile en fazla 2-3 saat ve 10 yaşından sonra da çocuk için bu şekilde devam edilebilir. Bu durumun önemi, ekran başında günde 2 saatten fazla zaman geçiren çocukların dil ve bilişsel gelişimlerini olumsuz yönde etkilediği yönünde araştırma sonuçları ile betimlenebilir.” dedi.


“Dijital platformlarda bu paketler ile yalnızca çocukların girebileceği siteler açılıyor”


Çocukların görmesinin sakıncalı olduğu içerikler için dijital platformlarda alınabilecek önlemleri dile getiren Psikolog Nisa Şura Varlı; “İnternet çok geniş bir alan. Bu sebeple karşımıza beklenmedik birçok reklam veya uygulama çıkabiliyor. Hakeza çocuklarında öyle. Bunların önüne geçebilmek için internette erişilen sitelerin sınırlandırılmasını sağlayan aile paketleri mevcut oluyor. Onlar edinilebilir. Dijital platformlarda bu paketler ile yalnızca çocukların girebileceği siteler açılıyor. Ebeveynler platform sınırlarını istedikleri şekilde belirleyebilir, daha sonra da güncelleyebilirler. Bu paketlerdeki yaş sınırı sayesinde internet ortamında çocuklar için olabildiğince güvenli bir alan sağlanabilir. Bir diğer önemli nokta çocukların bu sınırlar hakkında haberdar edilmesi. Çocuğun söz konusu sınırlandırmaları, farklı mecralardan öğrenmesi aileye karşı tutumunu değiştirebilir. Bu yüzden ailecek bu durumun izah edilmesi, çocuğun hangi oyunlarda oynayabileceği konusunda ortak bir karara varılması ve nedenleri üzerine konuşulması çocukta güven duygusunu ve aile kavramlarının pekişmesini sağlar.” şeklinde konuştu.


“Eğitimin önemi ve etkileri yadsınamaz”


Çocuğun dünyasında sosyal medyanın yerine dair yorumlarda bulunan Psikolog Nisa Şura Varlı; “Teknoloji ile birlikte yeni medya araçlarının çocukların yaşamında günlük aktiviteleri yadsınamaz. Başta ebeveynler ve eğitimciler olmak üzere bu etkiyi olumlu bir seviyede tutabilmek, bu gelişen medyayı çocuğun zihinsel, fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimini desteklemek adına kullanılabilmesi için sorumluluk almamız gerektiğini düşünüyorum. Yeni bir mesele değil fakat pandemi de düşünüldüğü zaman, çocuklar bu teknolojiye biraz da zorunda kaldı. Okul ve sosyal çevrelerinin kısıtlanması, izole yaşam bu noktadaki verimi düşürerek telefona olan bağımlılığı arttırdı. İletişim kurma yetileri yaşıtlarını görme ihtimalinin düşük olması nedeniyle kısıtlandı. Şimdi ise bu durumun sosyal medya ortamlarına yansımalarını görüyoruz. Peki bu durumda neler yapılmalı? Özellikle ailelere, çocukların küçük yaşta sosyal medya kullanımına dair eğitimler verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Eğitimin önemi ve etkileri yadsınamaz. Eğitimler dışında bence çocukların sosyalleşme alanları da genişletilmeli ve çeşitlendirilmeli. Böylelikle çocuklardaki video izleme alışkanlığı, yaşıtları ile farklı aktivitelere katılarak ilgiyi dağıtacak, aşılmış olacaktır.” şeklinde konuştu.



Muhabir: Meryem Türk


bottom of page